Yves Saint Laurent & Betty Catroux: "The other twin”

Từ một nhà thiết kế trẻ đầy triển vọng tại Dior đến một trong những cái tên nổi bật nhất khi nhắc đến thời trang thế kỷ 20, cuộc đời của Yves Saint Laurent luôn được dư luận quan tâm và phân tích. Thành công của ông chắc chắn không thể thiếu sự ảnh hưởng của người bạn đời Pierre Bergé và đặc biệt là các nàng thơ như Loulou de la False; Katoucha Niane; Catherine Deneuve... Thế nhưng trong số các cái tên nổi tiếng ấy, Betty Catroux là cái tên nổi bật hơn tất thảy với danh xưng phiên bản nữ của Yves Saint Laurent. 

Bối cảnh gặp mặt

Nhà thiết kế trẻ Yves Saint Laurent và người mẫu Betty Catroux gặp nhau tại quán bar The New Jimmy’s vào năm 1967. Vẻ đẹp phi giới tính trái ngược với thẩm mỹ quan khi đó về nữ giới của Betty Catroux đã thu hút ông. Tuy nhiên, điều thật sự gắn kết và là nền tảng cho mối quan hệ thân thiết giữa họ chính là sự kết nối về cả tinh thần và đồng điệu trong lối sống. Betty Catroux đã từng miêu tả về mối quan hệ ấy là “Our resemblance was not only physical: we were alike morally, mentally.” (Tạm dịch: Sự tương đồng giữa chúng tôi không chỉ về mặt vật chất: chúng tôi giống nhau cả trong quan niệm sống và tinh thần.” Và đối với nhà thiết kế khi ấy, Catroux chính là bản ngã mang tính nữ của Yves Saint Laurent, được ông thân thiết coi như “người em song sinh” của mình. 

“Betty lives and breathes Saint Laurent.” - Anthony Vaccarello

Betty Catroux sinh năm 1945 và bắt đầu sự nghiệp người mẫu của mình vào những năm 60s ở tuổi 17. Mặc dù bà từng tuyên bố mình không ăn mặc như phụ nữ và cũng không có hứng thú với thời trang, cuộc gặp gỡ với Yves Saint Laurent có lẽ đã dẫn tới sự ra đời của một trong những biểu tượng thời trang nổi bật của thế kỷ XX. Với mái tóc vàng hoe, vóc dáng cao mảnh khảnh pha chút nam tính nhưng lại không mất đi sự thanh lịch nữ tính vốn có của bà, Betty Catroux đã từng nên duyên với Chanel nhưng sớm kết thúc sau 2 năm với thương hiệu. Bà luôn hứng thú với sự nam tính, luôn mặc jeans, áo khoác nam hay đơn giản như áo phông trắng, áo khoác safari hay áo khoác biker. Tất cả đều khắc họa phong cách pha trộn giữa nam nữ đặc biệt của Betty Catroux, bà cảm nhận sự quyến rũ mãnh liệt hơn khi diện đồ của nam.   

Có lẽ chính vẻ ngoài pha trộn giới tính và cái nhìn về thời trang của bà đã thực sự gây ấn tượng với nhà thiết kế Saint Laurent, lúc ấy đang trong quá trình nghiên cứu về tính nam/nữ trong thiết kế. Ông mong muốn tìm tòi một hiện thân nữ tính mới lạ hơn lý tưởng thông thường của những năm 60s và không ai khác, Betty Catroux chính là người phù hợp nhất. Trong những bộ quần áo nam tính, những chiếc blazer nam, Catroux chính là “the embodiment of the feminine ideal” như cách mà ngài Laurent gọi. Đối với ông, Betty hoàn hảo trong các thiết kế của mình -  “Long, long, long” trích dẫn từ tờ Women’s Wear Daily, 1968.

Sự gắn kết và tầm ảnh hưởng của Betty Catroux đến Yves Saint Laurent nói riêng và thương hiệu Saint Laurent nói chung trường tồn đến tận thời điểm hiện tại. Tom Ford đã nhắc đến bà trong bộ sưu tập Saint Laurent Rive Gauche đầu tay của mình. Betty cũng được đề cập đến bởi Hedi Slimane khi ông kiến tạo những thiết kế nam của thương hiệu hay Anthony Vaccarello đã mời bà tham gia chiến dịch Fall 2018  #YSL15 của Saint Laurent dưới cương vị là gương mặt thương hiệu.

Yves Saint Laurent và Le Smoking kinh điển:

Có thể nói, tầm nhìn của ngài Yves Saint Laurent về thời trang lúc bấy giờ được củng cố vững chắc và truyền đạt rõ nét qua Betty Catroux. Le Smoking ra đời như một tuyên ngôn của nhà thiết kế trẻ với tính nữ được thể hiện qua thời trang. Không còn những bộ váy lộng lẫy hay những chiếc đầm tỉ mỉ xa hoa dành cho phái nữ. Thay vào đó, thiết kế suits thời thượng, cắt may gọn gàng và form dáng chuẩn mực tôn vinh vóc dáng của người phụ nữ đã khiến cho giới mộ điệu phải có một cái nhìn khác về sự nữ tính. “A woman wearing a suit is anything but masculine,” chính là khẳng định của ngài Saint Laurent. Le Smoking là một biểu hiện trái ngược của sự nữ tính quen thuộc khi đó, thoát khỏi vẻ ngoài sang trọng kín đáo của “the little black dress” và thay vào đó để lại những câu hỏi ẩn dưới những đường cong sắc nét của chiếc áo khoác và quần dài được cắt may cẩn thận, tạo nên sự quyến rũ khó thành lời. Và không hề bất ngờ khi Betty Catroux chính là một trong những người góp phần giúp đưa Le Smoking trở nên được ưa chuộng rộng rãi hơn, trở thành hình mẫu cho rất nhiều phụ nữ sau này. 

Hơn cả mối quan hệ NTK và người mẫu, Betty chính là người tương đầu ý hợp, người đồng hành mà ngài Yves Saint Laurent dành nhiều thời gian vui chơi, trò chuyện hay cùng nhau du lịch khám phá. Không chỉ vậy, bà cũng là người bầu bạn khi ông điều trị cai nghiện ở bệnh viện tại Neuilly-sur-Seine và cả bên giường bệnh của ông đến cuối đời. Trích dẫn từ một buổi phỏng vấn với Vogue Italia, bà Catroux từng nói: “What was so amazing about him is that he felt that I could be his soulmate—a kindred spirit”

“Betty Catroux: Feminine Singular” by the Musée Yves Saint Laurent Paris

Saint Laurent đã gửi sự tri ân đặc biệt đến Betty Catroux bằng buổi triển lãm mang tên “Betty Catroux: Feminine Singular” vào năm 2020. Nhờ sự quyên góp của bà Catroux đến tổ chức Pierre Bergé - Yves Saint Laurent, giám đốc nghệ thuật Anthony Vaccarell đã lựa chọn những items thể hiện rõ nhất tính cách và sự ảnh hưởng của Betty Catroux đến phong cách đặc trưng của thương hiệu. Khoảng 50 thiết kế thể hiện rõ nét phong cách, cũng như mối quan hệ hơn 30 năm của cặp đôi được miêu tả chi tiết hơn ở các bài phỏng vấn với bà Catroux. Mặc dù không được mở công khai, buổi triển lãm đã giúp công chúng có cái nhìn toàn cảnh hơn về bộ đôi nổi tiếng và những đóng góp, ảnh hưởng của Betty Catroux đến hình ảnh người phụ nữ mà Saint Laurent xây dựng bấy lâu nay.

Viết bởi @Huyền Vũ